Tarihi:

Anadolu’daki en eski yerleşim bölgelerinden biri olan Araç, tarihi kaynaklarda ilk defa M.Ö. 1132 yılında TİMANİDİS olarak geçmektedir. Bu duruma göre de yaklaşık 3122 yıllık bir yerleşim geçmişine sahip bulunmaktadır. Bölgede Gas, Hitit, Frigya, Lidya, Pers, Pontus ve Bizanslılar yaşamış ve egemen olmuşlardır. 1105 yılında Danişmendliler zamanında Türk hâkimiyetine geçmiş, uzun süre beylikler dönemini yaşamıştır. Beyliklerin en önemlisi Candaroğlu Beyliği olup 1459 yılında Osmanlılar yönetime hâkim olmuştur. İlçemiz 1866 yılında belediye, 1868 yılında ilçe olmuştur. Tarihinde hiçbir istilaya uğramamış ancak Kurtuluş Savaşı'nda en fazla şehidi ilçemiz vermiştir.

Araç, Karadeniz ile iç bölgeler arasındaki ticari ve beşeri bağları kuran kervanların işlediği önemli bir yol güzergâhında olması, ilçeye “Araç” adının verilmesine sebep olmuştur. Araç ismi ilk Candaroğulları devrine ait belgelerde görülmektedir. Candaroğulları ve Osmanlılar uzunca bir dönem Araç adını civar köyleri birleştiren nahiye merkezi olarak kullanmışlardır.

Coğrafi Yapısı:

Araç ilçesi Karadeniz Bölgesi’nin Batı Karadeniz bölümünde Karabük iline bağlı Safranbolu ilçesi ile Kastamonu arasında kurulmuş bir ilçedir. Doğusunda Kastamonu ve İhsangazi, batısında Safranbolu, kuzeyinde Daday, güneyinde Kurşunlu ve Çerkeş ilçeleri bulunur. İlçenin yüzölçümü 1878 kilometrekare, rakımı 641 metredir.

İlçemiz sınırları içindeki bütün akarsuları Araç Çayı ile Soğanlı Çayı toplamaktadır. Araç Çayı Ilgaz Dağlarından inen Obruk, Kızıleller ve Sübog dereleri ile beslenir. Aktaş deresi Ersük ile birleşerek çoğalır. Başköy yakınlarında Ilgaz dağlarından inen dere ile birleşerek Araç çayını teşkil eder. Kuzeyden güneye doğru akarak Araç Çayı’na karışan dereler ise Avlacık ve Kuzlan dereleridir. Kuzeybatıda Karadere, Daday ormanlarından çıkarak Kayaboğazı mevkiinde Araç Çayı’na ulaşır.

İklim ve Bitki Örtüsü:

Karadeniz bölgesi ve karasal iklimin geçiş bölgesi olmakla birlikte, karasal iklim hâkimdir. Yazları sıcak, kışları soğuk ve karlıdır. Kar yağışı bazı yerlerde 1-1,5 m’yi bulur. Yağışlar genellikle ilkbahar ve sonbaharda yağmur şeklinde olur. İlkbahar genellikle serin olur.

İlçemiz yüzölçümünün %83’ü mera, yayla ve ormandır. Ormanlarımız sık orman niteliğinde olup, karaçam, sarıçam, kızılçam, köknar, kayın, meşe ağaçlarından oluşmakta geniş yaylaları bulunmaktadır. 

Ulaşım:

İlçemiz Kastamonu iline 45 km, Karabük iline ise 65 km, Ankara’ya 290 km, İstanbul’a 450 km mesafededir. İlçe merkezi Kastamonu-Karabük karayolu üzerinde olması nedeniyle her iki il merkezine, çalışma hayatı ve ticari olarak bağımlıdır. Araç, Kastamonu Havalimanı’na 54 km mesafededir. En yakın tren istasyonu Karabük’te bulunmaktadır.

Kültür ve Turizm Değerleri:

İlçemizdeki düz ve geniş yaylalar, orman alanları onlarca ağaç çeşidi, içinde yaşayan canlı çeşitliliği ile doğal yaşamın güzelliklerini bizlere sunmaktadır. Ormanlarımız, özellikle domuz ve tavşan avı için av severlerin tercih ettikleri bulunmaz ortamlardır. Yaylalarımızın asfalt yolla ulaşılabilir, düz ve geniş olması, ileçmizi çevre illerden gelen başta futbol olmak üzere çeşitli alanlardaki spor kulüplerinin gözdesi haline getirmiştir. İlçede konaklama tesisleri bulunmaktadır. Ayrıca yaz aylarında yaylalarımızda düzenlenen şenliklerde gelenek ve görenekler yaşatılmakta çeşitli eğlenceler düzenlenmekte ve insanlarımızın kaynaşması sağlanmaktadır. Son bahar aylarında çıkan kanlıca, koç, tellice mantarı ve ilkbaharda çıkan ütüh mantarı (kuzugöbeği mantarı) ilçemizde ekonomik bir değer ayrı bir zevk ve kültür oluşturur. Yazın kiren, ahlât, alıç, kuşburnu marmelatı veya ekşisi çıkarılarak aile ihtiyacı karşılanır veya ekonomik değer için pazarda satılır. Bölgenin en önemli geçim kaynağı hayvancılık olduğundan et ve et ürünleri süt, yoğurt, tereyağı gibi ürünlerde yoğundur. İlçemiz geçmişten beri göç vermiş, göç edenler genelde büyük şehirlerde şekercilik, pastacılık, yufkacılık ve fırın işlerinde çalışmışlardır. Orman alanlarının fazla olması, orman ürünlerinin üretimini de beraberinde getirmiştir. 1960 yılları başına kadar el sanatlarının birçoğu yaşamaktaydı. Hemen hemen her evde dokuma tezgâhı bulunurdu. Tezgâhlarda kadınlar çarşaf, çul, kilim, perde dokurdu. Erkekler ise ahşap işleri ağırlıklı eşyalar üretirdi. Bunların dışında yayık, çalmaç, güvlek (Ahşap su kabı), anadut, dirgen, yaba, düve, tahta kaşık, sepet örme gelirdi. Şimdi artık bunlar kaybolmaya yüztutmuş, sadece çok az kişi sepetçilik ve yayla evi maketi yapımı yapmaktadır.

İlçemizin yemek kültürü çok geniştir. En önemli yemek çeşitleri hamurlu, cevizli çörek, keşkek çorbası, tirit, tarhana çorbası, oğmaç çorbası, etli ekmek, çullu börek, su böreği, mantarlı börek, köy helvası, mıhlama, banduma, kuyu kebabı (biryan), erişte, kabuklu bakla, kaplı bulgur pilavı, çılbır, saray helvası, kaşık helvası, kiren ekşisi, pestil, bulhayır, gavut’tur. Türkiye’de şekerciliğin öncüsü “Hacı Bekir” pasta, akide ve lokum firması sahibi Araçlı Bekir Efendi’dir. Büyük şehirlerde unlu mamüller, fırın, pasta-börek-yufka vb. alanlardaki imalat ve işletmelerin önemli bir kısmı Araçlıdır.