Kastamonu-Tosya’da Yâren geleneğinin geçmişi, eskiden uzun kış gecelerinde Tosya’nın köy evlerinde ve konaklarında “Ferfene”, merkezde ise “İrfaniye Geceleri” adıyla, ilk zamanlar ilçe merkezi ve köy merkezlerinde, daha sonra da bağ evlerinde düzenlenen toplantılara dayanmaktadır. Bu organizasyonlarda seyirlik oyunlar oynanır, yemekler yenir, sohbet ve muhabbet edilerek hoşça vakit geçirilirmiş.

Yâreni oluşturan 24 kişinin her birinin bir Oğuz boyunu temsil etmektedir. Bu açıdan bakıldığı zaman yapılan araştırmalar sonucunda 17 ve 18. yüzyılda Kastamonu Sancağı’nda Faruk Sümer’in tespitine göre 6 Kayı, 2 Bayad (Bayat),2 Karaevli, 5 Dodurga, 9 Avşar (Afşar), 5 Çavuldur (Çavundur), 6 Çepni, 8 Eymür (Eymir), 6 Yüregir, 8 İğdir, 3 Büğdüz, 1 Bayındır yerleşim alanın mevcudiyeti olduğu belirtmiştir. Toplamda 24 Oğuz boyunun 12 tanesinin Kastamonu’da olduğu tespit edilmiştir. Bu boyların isimleri (Kayı, Bayat, Kargın, Avşar, Çepni, Kınık) köylere verilmiştir. Bu araştırmalar neticesinde yeterli kişinin ve gerekli ortamın bulunmasıyla 2009 yılında Tosya Yâren Meclisi’nin kurulması sağlanmıştır. Aynı sene içerisinde mekânlarını ayarlayıp düzenledikten sonra Ocak Yakılmaya başlanmıştır.

Tosya Yâren sohbetleri, Cumartesi akşamları yapılan yemekli toplantılara “Yâren yemek” ya da “Ocak yakmak” adı verilir. Yârenlerin ocak yakma toplantıları Ekim ayının ilk Cumartesi günü başlayıp Mart ayının son Cumartesi arasındaki zaman zarfında içerisinde olağanüstü bir durum olmadığı takdirde her hafta sonu icra edilir. Genellikle akşam sekizde başlayan toplantı, misafirlerin geldikleri uzaklığa ve ortamın durumuna göre ortalama gece bire kadar devam eder. Misafirler uğurlandıktan sonra Yâren mahkemesinin kurulmasıyla sona erer.